“Ik doe het wel eens, maar ik voel me er helemaal niet goed bij”, vertelde een moeder mij. Ze had het over een mat, waar ze haar kind op zette als hij iets stouts had gedaan. Veel ouders gebruiken er de trap voor of een strafstoeltje. Ik heb het ook wel gedaan toen mijn kinderen nog klein waren. En ik had toen hetzelfde gevoel als de moeder die ik sprak. Het klopte niet.

 

Boodschap
We praatten er over door en ze gaf aan wat haar grootste bezwaar was. “Ik geef hem de boodschap dat zijn boosheid er niet mag zijn. Zo van: als je zo boos doet, ben je voor mij niet oké, dan wil ik je niet in de buurt hebben.” Daarmee linkte ze aan mijn grootste bezwaar, namelijk: je raakt zo de verbinding met je kind kwijt.

 

Op de trap
“Ga jij maar even op de trap zitten om na te denken over wat je fout hebt gedaan!” klinkt het dan. Maar dat werkt meestal niet, omdat je kind boos, verdrietig of overstuur is in zo’n situatie. Nadenken gaat dan sowieso niet. Soms wordt het gehuil alleen maar erger. Of je kind komt van de strafplek af voordat jij gezegd hebt dat het mocht. Je kunt dan zomaar in een machtsstrijd belanden. En die kent eigenlijk alleen maar verliezers.

 

Wat?
Wat wil je eigenlijk bereiken met een time-out? Volgens mij dit: dat je kind naar je luistert, anderen niet slaat, niet schreeuwt, geen ruzie maakt enzovoort. Oftewel: je wilt negatief gedrag afleren.

 

Effect
Bereik je dat dan met deze maatregel? Op het eerste gezicht lijkt het soms wel zo. Dat komt omdat je je kind uit een bepaalde situatie haalt en het apart zet. Het negatieve gedrag stopt dan inderdaad (al kan er ander negatief gedrag voor in de plaats komen). Maar heeft het ook effect op de lange termijn? Zorgt het ervoor dat je kind zich beter gedraagt? Ik heb er grote vraagtekens bij.

 

Nadelen
Laten we eerst kijken wat voor nadelen er zitten aan deze manier van straffen:

 

• Je kind voelt zich niet gezien in zijn/haar behoeften. Zijn/haar leuke kanten mogen er zijn, de minder leuke kanten niet.
• Je leert je kind eigenlijk: jouw emotie mag er niet zijn. In plaats van dat je hem of haar helpt deze emoties te reguleren.
• Je zet je kind apart, juist op een moment dat je hem/haar iets wilt leren. Je kind heeft juist behoefte aan verbinding.
• Als je kind gewenst gedrag gaat vertonen, is dat om geen straf te krijgen. Het is geen keuze vanuit eigen motivatie.
• Je kind denkt niet na over wat hij/zij heeft gedaan. Dat is voor kinderen namelijk nog erg moeilijk. Zeker als ze nog jong zijn. Dat is juist iets wat je samen moet doen.

 

Deze manier van straffen gebruik je als ouders vaak uit onmacht. Jouw frustratie over wat je kind doet en je reactie daarop, zorgt voor een strijd. En maakt dat je het contact kwijtraakt.

 

Andere manier
Oké, zul je misschien denken. Moet ik dan alles zomaar toestaan? Natuurlijk niet. Dat is ook het punt niet. Maar je kunt dat op een andere manier aanpakken dan met een strafstoeltje, -matje of een time-out.

Wat werkt dan beter? Lees het hier:

 

• Blijf rustig. Vaak word je zelf boos om wat je ziet bij je kind. En dan reageer je vanuit je emotie. En dat betekent vrijwel altijd strijd. Voel je de boosheid opkomen, neem dan eerst zelf een stapje terug. Bijt je tong af voor mijn part, maar zorg dat je rustig wordt. Pas dan kun je goed bedenken hoe je het kunt aanpakken.
• Herken de behoefte. Wanneer je rustig bent, kun je echt kijken naar je kind. Waarom doet hij of zij zo? Wat is zijn of haar behoefte? Is hij moe? Is zij onzeker?
• Benoem het gevoel. Elk kind wil graag gezien en gehoord worden. Als je benoemt wat je ziet, voelt je kind zich begrepen. “Jij bent boos op haar hè, omdat ze jouw auto afpakt.” In veel gevallen is dat al voldoende om de lading eraf te halen.
• Zeg wat je wèl wilt. Heel vaak blijven ouders steken bij vertellen wat niet mag. Dan wordt iets belangrijks vergeten, namelijk: je kind vertellen wat hij/zij wél mag doen. Bij kleine kinderen kun je het kort en duidelijk benoemen en voordoen. Voor grotere kinderen is uitleg in alleen woorden ook goed. Besteed hier meer aandacht aan dan verbieden van wat niet mag. Je schept duidelijkheid: je kind weet wat je van hem of haar verwacht.
• Maak verbinding. Een kind wil het graag goed doen. Omdat het erbij wil horen. Door het voor te doen en je te blijven verbinden met je kind, leert je kind hoe het moet. Dat is echt beter dan je kind apart zetten. Een kind wil echt wel naar je luisteren, maar dan moet het zich wel verbonden voelen met jou. Je kunt je verbinden door bijvoorbeeld een arm om hem/haar heen te slaan. Dat lijkt misschien een beloning van het negatieve gedrag. Maar je helpt zo je kind zijn/haar emoties onder controle te krijgen. Als je kind geen arm om zich heen wil, vertel dan dat hij/zij zelf een plek mag zoeken om rustig te worden. En dat jij hem/haar wilt helpen zich weer fijner te voelen.
• Help bij de gevolgen. Een kind moet leren dat daden gevolgen hebben. Dus moet het de troep opruimen. En iets wat kapot is maken of vervangen. Help je kind hier eventueel bij, maar los het niet helemaal zelf op. Help je kind ook om excuses aan te bieden als dat nodig is. Of iets te doen om het goed te maken.
• Geef het goede voorbeeld. Dat is de krachtigste manier van opvoeden. Kinderen spiegelen hun ouders, dat zie je terug in hun spel. Je hóórt dan soms jezelf praten! Het is dus nogal belangrijk hoe jij zelf voorleeft. Als je zegt: ik wil dat je eerlijk bent, maar zelf liegt over dingen, hoe kun je dan van je kind verwachten dat hij of zij eerlijk is? Als je schreeuwt dat je kind niet zo moet schreeuwen… Die zin hoef ik niet af te maken denk ik!

 

Heb vertrouwen.
Ten slotte: Heb vertrouwen in je kind en in jezelf. Kijk naar negatieve situaties als momenten waarop je kind kan leren. Benoem, vertel wat je wel wilt en heb er vertrouwen in dat je kind dit gaat leren.

 

Ik hoop dat je inmiddels iets duidelijk is geworden. Namelijk dat er betere manieren zijn je kind negatief gedrag af te leren en positief gedrag aan te leren. Ik wens je veel succes hierbij!